«Երվանդ Քոչար արվեստագետի անունը կարող է դառնալ Հայաստանի այցեքարտը, բայց այդ անունը դեռ ճանաչման ու հանրահռչակման խնդիր ունի»,-ասում է Երվանդ Քոչարի թանգարանի տնօրեն Կարինե Քոչարը: Այս հարցում արվեստագետի թոռնուհին ակնկալում է պետության աջակցությունը: «Ռադիոլուր»-ն այսօր որոշել է մեկ անգամ ևս հիանալ Քոչարի թանգարանի հարստությամբ ու ծանոթանալ առկա խնդիրներին, թանգարանի առօրյային:
Երվանդ Քոչարի թանգարանի տնօրեն Կարինե Քոչարի խոսքով, այսօր աշխարհում կարևորվում է թանգարանների բազմակողմանի գրավչությունը, ինչը և հաշվի առնելով փորձում են ներկայանալ ոչ միայն Քոչարի ստեղծագործությունների ու արժեքավոր փաստաթղթերի ցուցադրությամբ, այլև տարբեր միջոցառումներով ու նորամուծություններով: Թանգարանում կարզմակերպվող տարաբնույթ միջոցառումներից զատ կազմակերպվում են էքսկուրսիաներ դեպի Քոչարի քաղաքային քանդակները:
Ի դեպ, քանդակների մասին խոսելիս Կարինե Քոչարն անդրադարձավ Վարպետի՝ Մերգելյան ինստիտուտի բակում տեղադրված «Կիբերնետիկայի մուսան» քանդակին: Վարպետն այն ստեղծել է 1972 թվականին:
«Քոչարը համարում էր, որ աշխարհի արարումը յոթ օրով չի սահմանափակվել: Այն շարունակվում է այսօր՝ մեր ձեռքերով, և որքան մարդը մնա մարդասեր, մարդկային, այնքան ուշ կլինեի նրա վերափոխումը դեպի ռոբոտը: «Կիբերնետիկայի մուսան» քանդակի հիմքում նրա խնդրանքն ու կոչն է ուղղված մարդուն՝ լինել ավելի մարդկային և ծառայել գիտությանը միայն հանուն մարդու և մարդկայինի շահերից ելնելով:
Թանգարանի տնօրենի և Քոչարի թոռնուհու մեծ ցանկությունն է, որպեսզի քանդակի բրոնզաձույլ կրկնօրինակը տեղադրվի քաղաքի կենտրոնական, մարդաշատ վայրերից մեկում: «Բնօրինակի տեղափոխումը խիստ վտանգավոր է, քանի որ այն ստեղծվել է պղնձից, բացի այդ քանդակը տեղադրվել է գիտական կենտրոնի տարածքում, որն, իհարկե, դժվարությամբ կհրաժարվի իր սիրելի քանդակից»,-ասում է Կարինե Քոչարը:
Քոչարի թանգարանի տնօրենի երազանքն է նաև՝ հարակից այգին բարեկարգել ու օգտագործել բաց ցուցադրությունների նպատակով:
«Նախագիծը կա: Այն իրականացնելու դեպքում այգին կզարդարվի Քոչարի քանդակներով»,-ասում է տնօրենը:
Թանգարանի այցելուների թիվը տարեցտարի աճում է, բայց, ըստ Կարինե Քոչարի, դա այն հոսքը չէ, որը կարող էր ունենալ Քոչարի նման մեծ արվեստագետի անունը կրող թանգարանը: Ժամանակին Մոնեի և Պիկասոյի կողքին ցուցադրված արվեստագետն այսօր աշխարհում ճանաչման ու հանրահռչակման կարիք ունի:
«Փոքրիկ թանգարանն անկարող է միայնակ կրել այդ «բեռն» ու արժանի մակարդակով աշխարհին մատուցել Քոչարի արվեստը: Ժամանակին Քոչարը վերադարձավ մի երկիր, որը փակ էր և նրա մասին որևէ տեղեկություն այլևս դուրս չէր գալիս, և Քոչարն իրականում անկարող էր պահպանել այն, ինչ արդեն ձեռք էր բերել Փարիզում: Նրա անունն աստիճանաբար դուրս մնաց միջազգային շրջանակներից, բայց ցանկացած արվեստագետ, արվեստաբան, որը ոտք է դնում մեր թանգարան, խենթանում է բացահայտելով այսպիսի արվեստագետի: Կարծում եմ պետության հետ մեր ջանքերը պետք է համատեղվեն, որպեսզի Քոչարին վերադարձնենք իր արժանի տեղը: Քոչարի անունը կարող է դառնալ Հայաստանի այցեքարտը և մարդիկ կարող են այցելել Հայաստան միայն նրա տարածական նկարները, քանդակներն ու մյուս գործերը տեսնելու համար»:
Երվանդ Քոչարի թանգարանում այսօր մենք բացահայտեցինք տնօրենի բնորոշմամբ՝ Վարպետի վերջերս վերաբացահայտված աշխատանքներից մեկը՝ Մովսես Մովսիսյանի թաշկինակի վրա արված դիմանկարը: Քոչարն այն նկարել է բանտում, 1942 թվականին:
«Մովսես Մովսիսյանը Քոչարի հետ նույն բանտախցում է եղել: Նա ձերբակալվել էր միայն այն բանի համար, որ շատ նման էր ֆիդայինի: Քոչարը հավանել է նրան որպես կերպար ու որոշել է նկարել՝ ձեռքի տակ չունենալով ոչինչ: Բանտախցում բոլորը միավորվել ու հնարը գտել են. սկզբում մանր եզրակարերով սատինե մի թաշկինակ են գտել, հետո բանտախցում գտնվող եզդու կրկնակոշիկն այրելով ու մուրը շաքարաջրին խառնելով «ներկ» են ստացել: Իսկ վրձինը բակում շրջող կատվի մազերից է ստացել: Արդյունքում ծնվել է այս աշխատանքը»:
Վարպետի թոռնուհին մեզ փոխանցեց նաև պապի բանտային հուշերից ևս մեկը:
«Մի եզդի կար մեր բանտախցում, որն անընդհատ գունավոր կոճակներ էր գտնում ու կարում փեշին: Ու ես հասկացա, որ գեղեցիկի հանդեպ հակումը մարդուն ոչ մի վայրկյան չի լքում, անգամ ծայրահեղ, այլանդակ պայմաններում»,-իր հուշերում գրում է Քոչարը:
Իսկ Քոչարի մասին ժամանակակիցների հուշերն առաջիկայում. հրատարկվել է «Մաեստրո Քոչարը հուշերի անդրադարձում» գիրքը, որի շնորհանդեսը կկայանա հոկտեմբերին: